Bitcoin'i Quantum Bilişim Bitirir mi?

Herkese Bilim Teknoloji Dergisi, 90. Sayı. Yayın Tarihi: 15 Aralık 2017
Bilim Teknik Dergisi, Yayın Tarihi: Nisan 2018

1 Bitcoin'in fiyatı 20,000 dolar civarlarina ulaştı. Bu geçtiğimiz bir yılda 10 katından fazla bir artışa tekabül ediyor. Böyle bir patlayışla değerlenen bir para biriminin arkasında bir hükümet yok, ya da altın gibi bir değerli madenle de garantilenmiyor. Tüm değeri insanların duyduğu güvenden, sınırlı sayıda üretilmesinin garantilendiğinden alıyor. Peki bu güven yerinde bir güven mi ve nasıl bir zayıf yanı var?

(17 Ocak 2018, Güncelleme: Kripto para piyasaları kısmen güven kaybından dolayı büyük gerileme yaşadı. Bitcoin 20 bin dolardan 10 bin dolar seviyelerine geriledi.)

Bitcoin nedir ve nasıl üretilir?

Bitcoin 2009 yılında Satoshi Nakamoto takma isimli kişi tarafından yaratılmış bir kripto para birimi. Kim olduğu hala bilinmiyor. Bitcoin, hiçbir aracı olmadan kişiden kişiye doğrudan transfere olanak sağlar. Gönderim kaynağını ve alıcıyı tespit etmek zordur ve hesaplarınızı sizin dışınızda hiç kimse kontrol edemez ya da el koyamaz. Bitcoin üretmek için 'mining' yani bilişim madenciliği yapmanız gerekmektedir. Madencilik yapmak için çok iyi bir ekran kartına ve bilgisayara ihtiyaç vardır. CPU, yani işlemci ile de madencilik yapılabilir. Ancak günümüz şartlarında bu oldukça verimsizdir çünkü sadece bu iş için özel makineler üretilmiş olup dünyanın bir çok yerinde büyük bitcoin tarlaları kurulmuştur. Üretilecek bitcoinlerin belli bir sayı sınırı vardır. Toplamda 21 Milyon adet üretilecektir, ve günümüzde yaklaşık 16 Milyonu üretilmiştir. Üretim hızını ve enflasyonunu kontrol edebilmek için madenciliğin zorluk seviyesi her geçen gün belirli protokoller çerçevesinde artar. Bu seviyeler ağdaki üretim yoğunluğuna göre belirlenir.

Quantum Bilişim nedir?

Klasik bilişim sistemleri ‘bit’ ler üzerine yani 0 ve 1’ler üzerine kurulu. Bit; Binary Digit yani ‘ikilik sistemde basamak’ anlamında. Kuantum bilgisayarlarda da ikilik sistem kullanılıyor ancak bit yerine qubit kullanılıyor. Klasik bilgisayarlarla kuantum bilgisayarlar arasındaki temel fark, klasik fizik ile kuantum fiziği arasındaki temel farka dayalı. Klasik bir bilgisayarda bir bit kesilikle ve sadece 1 veya 0 sıfır olabilecekken bir kuantum bilgisayarda qubit, bu 1 ve 0’ların çok farklı kombinasyonlarından (süperpozisyonlarından) oluşabilir. Quantum bilgisayarların en basitleri bile hali hazırdaki en güçlü süper-bilgisayar'dan kat be kat daha hızlı olacak. IBM 1-2 yıla piyasaya sunulabilir kuantum bilgisayarlar üreteceğini açıkladı. Google da 2000 qubitlik yeni kuantum bilgisayarını ilan etti. 

Kriptografi ve Bitcoin

Kriptografi bir nevi çok karmaşık bilgi şifreleme mekanizmasıdır. Genel olarak asala sayılarla ilgili matematiksel işlemlere ve denklemlere dayanır. Bu matematik işlemlerini bir bir yönde yapmak kolay iken, tersi yönde yapmak (denklemi çözmek) çok çok zordur. Kriptografi Bitcoin'in adeta belkemiğidir. Bitcoin'in kopyalanmasını ya da çalınmasını engelleyen en temel iki güvenlik mekanizması vardır ve bunların ikisi de kriptografiye dayanır.

Quantum bilgisayarlar Bitcoin'in güvenliğini sağlayan ve günümüzdeki bilgisayarlarla çözülemeyen matematiksel denklemleri gayet rahatça çözebilirler. Dahası ilk quantum bilgisayarlar kullanıma açılmaya başladı bile! IBM'in yarattığı quantum bilgisayara bulut bilişim vasıtası ile erişip işlemler yaptırabiliyorsunuz. Mevcut bilgisayarlar için yüz yıllar sürebilecek bir kriptografik denklemi çözme işi bir kaç saat seviyesine inebilecek gibi görünüyor.

Üretim açısından bakıldığında quantum bilgisayarla sahte Bitcoin'lerin üretilebilecek duruma gelmesine 10 yıl kadar zaman olduğu düşünülüyor. Tüketim açısından bakıldığında ise durum biraz daha vahim. Bitcoin'i sadece sahibinin harcayabilmesini sağlayan kriptografi mekanizması daha güçsüz. Bu mekanizmanın 2027'den önce quantum bilgisayarlarca kırılabilmesi çok muhtemel. Bu olursa Bitcoin'lerin harcanma mekanizması çökeceğinden piyasa tamamıyle çökebilir. Böyle bir durumda üretim tarafının hala güvenlikli kalmış olması da hiçbir şey ifade etmez tabii ki.

Herkese Bilim Teknoloji Dergisi 90. Sayı - 17 Kasım 2017

IBM Quantum Bilgisayarı Q

Google Quantum Bilgisayar

Bitcoin - Yeni Dünyanın Para Birimi. Nedir, Nasıl Alınır, Güvenli midir?