Yapay Zekaya Nöron Olmak - Amazon Mechanical Turk
Herkese Bilim Teknoloji Dergisi, 93. Sayı. Yayın Tarihi: 19 Ocak 2018
Akıllı robotlar günümüzde popüler bir konu. Yapay zekanın geçtiğimiz birkaç yılda çok hızlı ilerlemesi insanların hayal gücünü coşturuyor. Ancak insansı robotların gündelik hayata damga vuruşu aslında 18. yüzyılda başlıyor. Gerçek anlamda 'akıllı' olmasa da, akıllı gibi davranabilen, insan görünüşlü mekanik otomatlar 1750'lerin yıldızları idi. Mekanik bir robotun bir satranç karşılaşmasında gerçek bir insana karşı üstünlük kazandığı yıl 1770 idi. 'Mekanik Türk' adı verilen bu mekanik robot, ahşap bir masanın arkasında oturan ve o günün Osmanlı kıyafetlerini giymiş; sadece başı, göz bebekleri ve elleri oynayabilen bir satranç ustasıydı. Yani 1997'de IBM Deep Blue super bilgisayarının dünya satranç şampiyonu Gary Kasparov'u yenmesinden 250 yıl önce mekanik Türk o yollardan geçmişti.
Mekanik Türk, 1770’te Macar mucit Wolfgang von Kempelen tarafından imparatoriçe Maria Teresa için yapılmıştı. Robot sözcüğü o zamanlar daha bulunmamış olduğundan, bu robota 'Türk' veya 'Otomat' deniliyordu. Türk ismi, o dönem Avrupa’da var olan Osmanlı egemenliğinden dolayı otomatın Osmanlı kıyafetli, bıyıklı ve sol eliyle oynamadığı zamanlarda bir nargile marpucu tutmasından kaynaklanıyordu. Otomat, tahtadan yapılmış bir masanın arkasında belden yukarısı gözükecek şekilde oturuyordu. Masanın önündeki kapaklar her oyun öncesinde açılıyor ve içlerinde saati andıran irili ufaklı kaldıraç, makaralar ve başka mekanik parçalar izleyiciye ve rakip oyuncuya gösteriliyordu. Aynı şekilde masanın arka tarafındaki kapaklar da açıldığında ön taraftan bakan bir izleyici arka tarafı çok rahatlıkla görebiliyordu. İzleyiciler ve rakip oyuncuya Türk’ün tamamen mekanik olduğu gösterildikten sonra, otomat saat gibi kuruluyor ve satranç oynanmaya başlıyordu. Türk sağ eli ile satranç taşlarının yerini değiştirirken hamlesinin bittiğini karşı tarafa 3 defa başını sallayarak belli ediyordu. 60 yıllık gösteri hayatı boyunca sadece birkaç defa yenilen Türk, aslında göz aldanmasından başka bir şey değildi. Masanın içerisindeki gizli bölmeye yerleşen profesyonel satranç oyuncusu her kapak açıldığında bölgeler arasında yer değiştiriyor ve böylece izleyiciye görünmüyordu. Satranç tahtasının ve taşların her birinin altında var olan güçlü mıknatıs sayesinde masada saklanan satranç ustası taşları hareket ettirebiliyordu.
O günlerden sonra teknoloji gittikçe ilerledi ve makinalar insanlara her alanda yardımcı olmaya başladılar. Hesap makinaları bize aritmetikte, fotoğraf makinaları hatırlamakta, çamaşır makinaları temizlikte, kalp pilleri yaşamakta yardımcı oldular. İnsanlarla makinalar uyum içinde çalışmayı gittikçe ilerlettiler. Fabrikalardaki üretim makinaları insanlarla beraber çalışarak verimliliği artırdı. Ancak bir makinanın bir insana aktif olarak değişik görevler verip, bir nevi insanları makina parçası yapması yakın zaman kadar gerçekleşmemiş bir senaryo idi. 1700'lerdeki insanın robotun içine girip ona yardımcı olmasını andıran, ve hatta bir döngüyü tamamlayan bu durum günümüzde gerçekten vuku buluyor.
Amazon.com'un 'Mechanical Turk' isimli bir hizmeti var. Bu hizmete üye olarak makinaların ve bilgisayar programlarının size verdiği görevleri yapabiliyorsunuz ve bunun karşılığında makineler size para ödüyor. Bir nevi bilgisayar programına fonksiyon oluyor, robotlara parça oluyorsunuz. Mesela baktığı karışık bir resimde top var mı anlayamayan bir bilgisayar programı bu soruyu program içerisindeki kod ile Mekanik Türk fonksiyonuna yöneltiyor ve cevabını alıp ilerliyor. İnsan burada adeta bir hesap makinesine indirgeniyor ve makinayı desteklemiş oluyor. Bu da insan ve makine arasında yüzyıllardır süregelen bir tangonun son adımlarından biri. Teknolojik Yaradılış (Technological Singularity) yakınlarda gelirse yapay zeka kontrolü tamamıyle eline alır mı, göreceğiz.
Kaynaklar:
IBM Deep Blue
Amazon mechanical turk servisi
Wikipedia
Akıllı robotlar günümüzde popüler bir konu. Yapay zekanın geçtiğimiz birkaç yılda çok hızlı ilerlemesi insanların hayal gücünü coşturuyor. Ancak insansı robotların gündelik hayata damga vuruşu aslında 18. yüzyılda başlıyor. Gerçek anlamda 'akıllı' olmasa da, akıllı gibi davranabilen, insan görünüşlü mekanik otomatlar 1750'lerin yıldızları idi. Mekanik bir robotun bir satranç karşılaşmasında gerçek bir insana karşı üstünlük kazandığı yıl 1770 idi. 'Mekanik Türk' adı verilen bu mekanik robot, ahşap bir masanın arkasında oturan ve o günün Osmanlı kıyafetlerini giymiş; sadece başı, göz bebekleri ve elleri oynayabilen bir satranç ustasıydı. Yani 1997'de IBM Deep Blue super bilgisayarının dünya satranç şampiyonu Gary Kasparov'u yenmesinden 250 yıl önce mekanik Türk o yollardan geçmişti.
O günlerden sonra teknoloji gittikçe ilerledi ve makinalar insanlara her alanda yardımcı olmaya başladılar. Hesap makinaları bize aritmetikte, fotoğraf makinaları hatırlamakta, çamaşır makinaları temizlikte, kalp pilleri yaşamakta yardımcı oldular. İnsanlarla makinalar uyum içinde çalışmayı gittikçe ilerlettiler. Fabrikalardaki üretim makinaları insanlarla beraber çalışarak verimliliği artırdı. Ancak bir makinanın bir insana aktif olarak değişik görevler verip, bir nevi insanları makina parçası yapması yakın zaman kadar gerçekleşmemiş bir senaryo idi. 1700'lerdeki insanın robotun içine girip ona yardımcı olmasını andıran, ve hatta bir döngüyü tamamlayan bu durum günümüzde gerçekten vuku buluyor.
Amazon.com'un 'Mechanical Turk' isimli bir hizmeti var. Bu hizmete üye olarak makinaların ve bilgisayar programlarının size verdiği görevleri yapabiliyorsunuz ve bunun karşılığında makineler size para ödüyor. Bir nevi bilgisayar programına fonksiyon oluyor, robotlara parça oluyorsunuz. Mesela baktığı karışık bir resimde top var mı anlayamayan bir bilgisayar programı bu soruyu program içerisindeki kod ile Mekanik Türk fonksiyonuna yöneltiyor ve cevabını alıp ilerliyor. İnsan burada adeta bir hesap makinesine indirgeniyor ve makinayı desteklemiş oluyor. Bu da insan ve makine arasında yüzyıllardır süregelen bir tangonun son adımlarından biri. Teknolojik Yaradılış (Technological Singularity) yakınlarda gelirse yapay zeka kontrolü tamamıyle eline alır mı, göreceğiz.
 |
| Herkese Bilim Teknoloji Dergisi 93. Sayi |
Kaynaklar:
IBM Deep Blue
Amazon mechanical turk servisi
Wikipedia
Comments
Post a Comment